एक महिनाको अवधिमा ११ जनाको ज्यान गयो

काठमाडौं, ३१ चैत । चट्याङका कारण एक महिनाको अवधिमा ११ जनाको ज्यान गएको छ । २०८१ साल चैत १ गतेदेखि चैत २९ गतेको अवधिमा ५१ वटा चट्याङका घटना हुँदा ११ जनाको मृत्यु र ४१ जना घाइते भएका हुन् ।

यो गृह मन्त्रालय अन्तर्गतको राष्ट्रिय आपतकालीन कार्यसञ्चालन केन्द्रको तथ्यांक हो । केन्द्रका अनुसार चट्याङ लागेर खोटाङ, झापा, मोरङ, धनुषा, अर्घाखाँची, रोल्पा, दैलेख, बाजुरा, बझाङ, डोटी र कञ्चनपुरमा एक–एक जनाको चट्याङ लागेर मृत्यु भएको हो ।

चट्याङबाट प्रभावित परिवारको संख्या ६४ छ । आंशिक रुपमा घर क्षतिको संख्या ४ र पूर्ण रुपमा घर क्षतिको संख्या २ छ । ७५पशुचौपायाको क्षति भएको छ । यसरी अनुमानित २४ लाख ४४ हजार रुपैयाँ बराबरको क्षति भएको केन्द्रको विवरणमा उल्लेख छ ।

एक हप्तामै ८ जनाको ज्यान गयो

केन्द्रको विवरण अनुसार चैत २३ गतेदेखि चैत ३० गते अर्थात् एक हप्तामा चट्याङबाट ८ जनाले ज्यान गुमाएका छन् भने २८ जना घाइते भएका छन् ।

यो अवधिमा चट्याङका ३० घटना भएका थिए । ती घटनामध्ये झापा, मोरङ, धनुषा, अर्घाखाँची, रोल्पा, बाजुरा, बझाङ र डोटीमा एक–एक जनाको ज्यान गएको केन्द्रको रेकर्ड छ ।

प्री मनसुनको समयमा चट्याङ पर्नुलाई सामान्य मौसमी घटना मानिन्छ । मानिसको ज्यान जाने विपदका अन्य घटनाजस्तै चट्याङ पनि एक प्रमुख घटना हो । तर चट्याङ सम्बन्धी पूर्वसूचना प्रणाली प्रभावकारी छैन ।

चट्याङबाट आमनागरिकको जीवनरक्षाका लागि गृह मन्त्रालय र विपद व्यवस्थापन प्राधिकरणले आम सञ्चार माध्यम र सामाजिक सन्जालमार्फत् सूचनामूलक सामग्री प्रसारण गर्दै आएका छन् । तर मानिसहरुको ज्यान जाने क्रम रोकिएको छैन ।

चट्याङ के हो रु कसरी जोगिने रु

हुरीबतासको मौसम वा वर्षायाममा वायुमण्डलमा विपरीत दिशाबाट तीव्र गतिको वायु एकापसमा ठोक्किँदा विद्युतीय लहर उत्पन्न हुन्छ । आकाशमा हामीले एक ठाउँबाट अर्को ठाउँसम्म बाङ्गोटिङ्गो भई गएको आगोको झिल्का त्यही विद्युतीय करेन्ट हो । हामी नेपालीहरु त्यसलाई चलन चल्तीको भाषामा ‘बिजुली चम्केको’ भन्छौं ।

मौसमविद्का अनुसार चट्याङका समयमा घरबाहिर ननिस्किन सुझाव दिन्छन् । यदि घर बाहिर निस्किएको बेला बिचुली चम्किने र बादल गर्जिने गर्‍यो भने गाडीमा भए गाडीभित्रै रहने वा खुला आकाशमुनि भएमा दुबै हात टाउको माथि राखेर घोप्टोपरी बस्नुपर्ने मौसमविदहरु सुझाव दिन्छन् ।

रुख र बिजुलीको पोल मुनि नबस्न, मोबाइल, टिभी जस्ता विद्युतीय उपकरण नचलाउन, बत्ती र इन्टरनेटका स्वीच बन्द गर्न र झ्याल तथा ढोकामा उभिएर बाहिर हेर्न समेत नहुने मौसमविदहरु बताउँछन् । साथै घर बनाउँदा अर्थिङको राम्रो प्रबन्ध गर्नुपर्ने जानकारहरु बताउँछन् ।